Rok 2019 Rokiem Stanisława Moniuszki i Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
Stanisław Moniuszko był wybitnym polskim nauczycielem, organistą i przede wszystkim kompozytorem, tworzącym muzykę nacechowaną narodowo, która posiadając wplecione w swe kompozycje elementy o charakterze ludowym do dziś przemawia do odbiorców wszystkimi swymi cechami. Przyszedł na świat 5 maja 1819 roku w majątku Ubiel, w rodzinie szlacheckiej. Dorastał muzycznie pod okiem matki, później uczył go August Freyer. Chodził również do gimnazjum. Następnie emigrował w celach edukacyjnych do Wilna i Wiednia, podejmując też pracę korepetytora. Po trzech latach wrócił do Wilna zostając organistą kościelnym i nauczycielem muzyki. Ożenił się, by ustabilizować swe życie i mieć dziesięcioro dzieci. Wyruszywszy w europejskie podróże uczynił swym celem opery światowe. Poznał m.in. Rossiniego, ale i Aubera oraz Gounoda. Kolegą Moniuszki został sam Liszt. Zdecydował się na powrót do kraju, tym razem do Warszawy. Mając odpowiednie doświadczenie oraz wykształcenie, zatrudniono go w Instytucie Muzycznym, został jednocześnie operowym kapelmistrzem. Niestety wybuch powstania styczniowego sprawił, że ocenzurowano jego twórczość, co bezpośrednio wpłynęło na stan jego budżetu. Ale okazało się to w dłuższej perspektywie wodą na młyn jego popularności, jako twórcy słowiańskiego, który sięga do ludowości. Zmarł nagle 4 czerwca 1872 roku w Warszawie. Miał wówczas 53 lata. Pogrzeb Moniuszki został pochodem patriotycznym, gromadząc ludzi wiernych barwom ojczystym. Ciało Moniuszki spoczęło na cmentarzu powązkowskim w Warszawie.
Gustaw Herling-Grudziński przyszedł na świat w Skrzelczycach 20 maja 1919 roku. Zmarł w Neapolu 4 lipca 2000 roku. Był polskim pisarzem, eseistą, krytykiem literackim, dziennikarzem, żołnierzem, więźniem obozów koncentracyjnych Gułagu. Wyznaniem rodziny Gustawa Herlinga-Grudzińskiego był judaizm. Herling-Grudziński podjął studia na wydziale polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Dość wcześnie był publikowany jako krytyk i polemista. Jeszcze w roku 1939 był współzałożycielem jednej z pierwszych organizacji konspiracyjnych, która otrzymała nazwę Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa. W grudniu 1939 r. zdecydował się dołączyć do formujących się na Zachodzie polskich oddziałów, lecz w związku z jego nieudaną próbą przekroczenia niemiecko-sowieckiej linii demarkacyjnej, został jednak schwytany i po krótkim śledztwie znalazł się w łagrze koło Jercewa pod Archangielskiem. Gustaw Herling-Grudziński spędził w łagrach rok i 4 miesiące, po czym w związku z „amnestią” dla Polaków na terenie ZSRR, został zwolniony. Później wierny opis życia mającego miejsce w łagrze zawarł Herling-Grudziński w książce pt. „Inny świat”, którą wydano w 1951 r. Następnie pisarz podjął służbę w armii – służył m.in. w Iraku, ale i w Palestynie, Egipcie czy też we Włoszech. Brał również udział w bitwie pod Monte Cassino, zostając odznaczonym Krzyżem Virtuti Militari. Po zakończeniu II wojny światowej Gustaw Herling-Grudziński wraz z żoną osiadł w Londynie, gdzie podjął prace publicysty londyńskich „Wiadomości”. Przez wiele lat podejmował też współprace z paryską „Kulturą”. Po śmierci żony zdecydował się przeprowadzić się do Neapolu, gdzie mieszkał do końca. Tam miał jeszcze szczęście poślubić swoją drugą żonę, Lidię. W 1991 r. Gustaw Herling-Grudziński został laureatem nagrody literackiej polskiego PEN Clubu. Przez wiele lat Grudziński prowadził „Dziennik pisany nocą”. Pisarz zmarł w Neapolu 4 lipca 2000 roku.
